Từ xưa tới nay cha ông ta luôn có những câu ca dao, tục ngữ nói về tình cảm gia đình, cách ứng xử trong gia đình. Có thể nói văn hóa ứng xử trong gia đình luôn là một đề tài được quan tâm và coi trọng. Đặc biệt trong các gia đình Việt.

          Khi mới sinh ra, con người luôn cần phải gắn bó với tình cảm mẹ cha, ơn sinh thành nuôi dưỡng: “Phụ tử tình thâm”, “Xương cha, da mẹ”, “Cá chuối đắm đuối vì con”, “Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra/ Một lòng thờ mẹ, kính cha/ Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”. Đã là con thì phải báo hiếu với cha mẹ, từ chữ hiếu mà nâng lên thành đạo làm con. Đạo làm con không chỉ thể hiện ở việc công thành danh toại để cha mẹ tự hảo, không chỉ là việc nuôi dưỡng cha mẹ khi về già mà con là thờ cúng cha mẹ đã khuất. Đó cũng là xuất phát của việc thờ cúng tổ tiên để bày tỏ tấm lòng ghi ơn “Uống nước nhớ nguồn”.

         Bên cạnh đó, mối quan hệ ứng xử giữa anh chị em ruột trong nhà cũng luôn được đề cao: “Anh em như chân, như tay. Như chim liền cánh, như cây liền cành”, “Em thuận, anh hòa là nhà có phúc”... Mối quan hệ máu mủ ấy không gì có thể sánh bằng, không gì có thể chia cắt: “Cắt dây bầu dây bí/ Chẳng ai cắt dây chị dây em”. Cũng vì lẽ đó, cha ông ta luôn lên án những người không giữ được tình cảm anh chị em hòa thuận trong gia đình.

         Vợ chồng là duyên số nhưng về ở với nhau trong một mái nhà thì còn là trách nhiệm, là tình nghĩa mặn nồng lúc gian khổ hay sướng vui:  “Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn”, “Đốn cây ai nỡ dứt chồi/ Đạo chồng nghĩa vợ giận rồi lại thương”…

Có thể nói, ứng xử văn hóa trong gia đình chính là nét đẹp lâu đời, một nét đẹp truyền thống của dân tộc việt Nam: Sự hoà thuận, chung thuỷ, tình nghĩa, lòng yêu thương và hy sinh cho con cái, tôn trọng và hiếu đễ với cha mẹ, anh em. Nhiều gia đình luôn biết cách tạo dựng, giữ gìn những nét văn hóa ứng xử ấy tạo nên nề nếp gia phòng

Thời nay, trong gia đình, dù văn hóa ứng xử có thay đổi rất nhiều so với ngày xưa, nhưng những khuôn phép của mỗi gia đình vẫn không thể thiếu được.

           Nhưng guồng quay của xã hội hiện địa dường như đã làm ảnh hưởng phần nào các giá trị tốt đẹp trong văn hóa ứng xử gia đình. Nhiều cha mẹ không lo nghĩ cho con cái mà bỏ bê để tìm hạnh phúc cho ích kỷ bản thân. Nhiều con cái không nghĩ đến tình phụ mẫu mà bất chấp mọi thứ cũng chỉ vì tiền khiến cha mẹ đau lòng. Một thực tế đáng buồn là sự xuống cấp của những nguyên tắc, chuẩn mực trong gia đình, sự vi phạm cũng như việc chấp nhận những sai lệch chuẩn mực xã hội trong gia đình đã diễn ra một cách dễ dàng và khá phổ biến. Những giá trị đạo đức truyền thống đang bị xói mòn mạnh mẽ. Các nghiên cứu về gia đình đã chỉ ra được những thay đổi các giá trị đạo đức truyền thống, những giá trị vốn được xem là chuẩn mực đạo đức từ trước đến nay. Một phần của nguyên nhân này là do các gia đình đã chưa thật sự quan tâm đúng mức đến việc giáo dục các giá trị truyền thống cho con em mình. Bên cạnh đó còn là sự gia tăng của những hiện tượng như ly hôn, ngoại tình… Nền tảng đạo đức, chuẩn mực gia đình có nguy cơ bị phá vỡ. Do vậy hàng loạt những vấn đê xã hội đã nảy sinh, len lỏi vào từng gia đình và trở thành những bức xúc của gia đình.

Bên cạnh những sự xuống cấp của giá trị sống thì việc mở cửa, hào nhập với bạn bè thế giới cũng có nhiều hệ lụy. Văn hóa các nước được truyền tải, du nhập vào Việt Nam một cách ồ ạt cũng làm ảnh hưởng đến giá trị văn hóa gia đình.

          Chúng ta sẽ còn phải tiếp tục chung sống với những hiện tượng “nhiễu loạn giá trị gia đình” nhưng không có nghĩa là chúng ta sẽ quy phục nó như là những kẻ bị động. Cần phải dựa trên những chuẩn mực cao nhất về tính nhân đạo trong việc định hướng sự phát triển của gia đình và các mối quan hệ gia đình. Chỉ như vậy chúng ta mới có thể không chỉ phát huy được vị trí và vai trò của gia đình đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước mà còn chủ động xây dựng những chuẩn mực và giá trị gia đình mới phù hợp với xã hội hiện đại, làm cho văn hóa ứng xử trong gia đình mãi là một nét đẹp của người dân đất Việt, góp phần cho văn hóa dân tộc thăng hoa.
                                                                                                                                                                                   Sưu tầm.